Lean management daje nam wiele praktycznych narzędzi służących usprawnianiu pracy i optymalizacji kosztów w organizacji. Ich wybór uzależnimy głównie od tego, w jakiej branży i w jakim dziale wdrażana jest filozofia lean.
Choć wprowadzanie w życie narzędzi lean wiąże się początkowo z większym nakładem pracy, przekonaniem się do zmiany i koniecznością większego skupienia, w ostatecznym rozrachunku znacznie usprawniają one działanie pracowników i – co za tym idzie – całej organizacji.
Dziś przedstawiamy wybrane i podstawowe narzędzia lean management (jest ich ponad 500!), które stosowane są najczęściej i które uznaje się za niezbędne w procesie wdrażania lean management.
Kilka słów wprowadzenia na temat lean management
Lean management to zbiór zasad wdrażanych w organizacji mających na celu ograniczenie marnotrawstwa wszelkich surowców, działań i procesów, które nie dodają wartości końcowemu produktowi. Ograniczenie to idzie w parze z maksymalnym wykorzystaniem posiadanych zasobów. Filozofia lean jest na tyle uniwersalna, że można ją wdrożyć zarówno w przedsiębiorstwach produkcyjnych, handlowych i usługowych, jak i biurach, czy też urzędach. Ponadto, jej zasady można stosować także w różnych działach firmy. Jest ona na tyle prosta i wszechstronna, że bez trudu dostrzeżemy w niej potencjał także na zmianę w swoim życiu, jednak to już temat na zupełnie inny artykuł.
Narzędzia lean management, które stanowią podstawę do zmian
Działanie narzędzi lean wynika z głównej koncepcji lean management. Mają one za zadanie ograniczenie marnotrawstwa, poprawę produktywności oraz usprawnienie realizowanych w organizacji procesów. Jak powiedziano, narzędzi lean management jest bardzo dużo, dlatego tutaj skupimy się na wybranych, naszym zdaniem najbardziej pomocnych, uniwersalnych i interesujących.
Przechodząc do konkretów! Czyli praktyczne narzędzia stosowane w lean management!
Narzędzie 5S
Narzędzie to służy do stworzenia optymalnego miejsca pracy, a jego nazwa stanowi akronim pięciu japońskich słów:
- Seiri – wybór – oddzielamy od siebie na stanowisku pracy wszelkie materiały (instrukcje, narzędzia) i usuwamy zbędne rzeczy,
- Seiton – uporządkowanie – wyznaczamy i oznakowujemy narzędzia i ich części,
- Seiso – sprzątanie – usuwanie brudu, układanie, czyszczenie, odnowienie miejsca pracy,
- Seiketsu – standaryzacja – ciągłe utrzymywanie miejsca pracy w porządku, czystości i schludności (tu gładko przechodzimy do kolejnego narzędzia).
Kaizen
Kaizen (jap.) oznacza ciągłe wprowadzanie zmian i usprawnień przy pomocy małych kroków. Poddajemy tu analizie powtarzające się czynności, które składają się na obsługę danej sfery działalności organizacji. To nieustanne doskonalenie się.
Kanban
Kanban to metoda polegająca na sterowaniu produkcją przez zdarzenia następujące bezpośrednio na produkcji. Zapewnia ona następujące korzyści:
- Krótki czas przetwarzania,
- Niskie zapasy,
- Terminowość realizacji,
- Kontrolę jakości na wszystkich etapach produkcji.
SMED czyli Single Minute Exchange of Die
Narzędzie lean management SMED (ang. Single Minute Exchange of Die, jednominutowa wymiana formy lub narzędzia) wyznacza cel, którym jest skrócenie czasu przezbrojenia do 10 minut lub krótszego. Metoda ta służy redukcji czasu przezbrojenia maszyny. Czynności dzieli się tu na „wewnętrzne” (takie, które muszą być wykonane podczas postoju maszyny) oraz „zewnętrzne” (takie, które mogą być wykonane w czasie pracy maszyny). Rezultatem wprowadzenia SMED jest często redukcja czasu potrzebnego na przezbrojenie nawet o ponad połowę!
Narzędzie TPM czyli Total Productive Maintenance
TPM (ang. Total Productive Maintenance) to Kompleksowe Utrzymanie Produktywności. Dąży się tu do aktywizacji wszystkich pracowników zatrudnionych na różnych szczeblach tak, by zmaksymalizować całkowitą efektywność zasobów produkcyjnych. Metoda TPM opiera się na kilku zasadach:
- Poprawa efektywności wyposażenia i zasobów,
- Samodzielna obsługa,
- Serwis, regulacja i mniejsze naprawy,
- Planowanie obsługi przez wydział utrzymania ruchu,
- Trening służący usprawnianiu działania i umiejętności obsługi.
VSA czyli Value Stream Analysys, Mapowanie Strumienia Wartości
VSA (ang. Value Stream Analysys, Mapowanie Strumienia Wartości) to główne narzędzie lean, które umożliwia wizualizację przepływu informacji i procesu wytwarzania dla wybranych produktów. Dzięki niemu możemy zidentyfikować marnotrawstwo i stworzyć plan przemian opartych na systemie ssącym produkcji.
Six Sigma
To narzędzie „pożyczone” ze statystyki. Służy ono ograniczaniu kosztów i poprawie jakości poprzez stosowanie narzędzi statystycznych. Opiera się na pozyskiwaniu danych, które służą w kolejnym etapie pracy do osiągnięcia niemal doskonałej jakości. Co więcej, Six Sigma zakłada identyfikację pomyłek i błędów zanim jeszcze się pojawią.
Zarządzanie wizualne
Zarządzanie wizualne to podstawowe narzędzie lean management służące prezentowaniu w czytelny i przejrzysty sposób informacji dotyczących poszczególnych procesów. Dzięki niemu pracownicy popełniają mniej błędów, praca jest łatwiejsza, a ewentualne błędy i problemy są od razu widoczne.
Praca standaryzowana
Praca standaryzowana polega na opracowaniu i wdrożeniu procedur opisujących najbardziej efektywny, a jednocześnie najprostszy sposób wykonywania poszczególnych czynności.
Program sugestii pracowniczych
Dzięki formalnemu programowi sugestii pracowniczych pracownicy mogą zgłaszać propozycje dotyczące usprawnienia swojego miejsca pracy oraz innych stref i procesów w organizacji.
Poka-yoke
Narzędzie lean management Poka-yoke służy zapobieganiu pojawiania się błędów poprzez rozwiązania techniczne. Zakłada ono, że pomyłki są wynikiem złej organizacji pracy, nie ludzi.
Polecamy Ci także mocno przeczytanie artykułu omawiającego szerzej narzędzia lean management na Smartlean.pl gdzie wraz z ofertą zostały także wytłumaczone podstawy oraz właśnie główne narzędzia lean management i ich praktyczne zastosowanie w przedsiębiorstwach.
Kluczowe wskaźniki efektywności
W skład kluczowych wskaźników efektywności wchodzą wskaźniki finansowe i niefinansowe, które wykorzystuje się jako mierniki służące do pomiaru stopnia realizacji celów. Stanowią one podstawę do inicjowania działań ciągłego doskonalenia.
Heijunka
Heijunka to narzędzie służące do poziomowania produkcji. Polega ono na równoważeniu wytwarzanego asortymentu produktów tak, by z jednej strony spełnić wymagania klienta, a z drugiej zminimalizować ilość zapasów.
DFMA
DFMA (ang. Design for Manufacture and Assembly) to element tak zwanego szczupłego projektowania. Narzędzie to zakłada projektowanie nowych produktów tak, by były one tanie i łatwe w produkcji.
Więcej o narzędziach lean management wykorzystywanych w przedsiębiorstwach różnych branż dowiesz się czytając to o to opracowanie.
Wymieniliśmy najpopularniejsze, najefektywniejsze, podstawowe i głowne narzędzia lean mamagement, które stosuje się w praktyce. Czekamy na Wasze opinie dotyczące ich praktycznego zastosowania w Waszym przedsiębiorstwie!
Zapraszam także do przeczytania artykułu gdzie dokładnie opisuję narzędzia lean manufacturing i ich praktycznego zastosowania.